Czy lunatyzm to choroba psychiczna?

Lunatyzm inaczej somnambulizm, występuje podczas snu. Jest jego zaburzeniem.

Dotyka głównie osoby w dzieciństwie.

Może pojawiać się w każdym momencie życia.

Zwłaszcza przy zwiększonym stresie, bezsenności i zmęczeniu.

Na czym polega lunatyzm?

Słowo to pochodzi od nazwy księżyca. Dawniej wierzono, że podczas pełni księżyca jego promieniowanie oddziałuje na niektóre osoby powodując lunatykowanie.

Osoba podczas snu jest aktywna ruchowo i nie jest tego świadoma.

Dochodzi do takiego stanu w głębokiej fazie snu. Może siadać w łóżku, spacerować po pokoju, po mieszkaniu.

Ale może także wykonywać bardziej złożone i niebezpieczne czynności tj.:

•  ubieranie się,
•  wychodzenie na zewnątrz,
•  wchodzenie po drabinie,
•  obieranie warzyw,
•  gotowanie,
•  jedzenie,
•  granie na instrumentach muzycznych,
•  prowadzenie samochodu.

Lunatyk wykonuje czynności automatycznie. Od prostych do bardziej skomplikowanych, nieraz niebezpiecznych. Osoby lunatykujące mają otwarte oczy, co pomaga im w pokonywaniu przeszkód. Ich świadomość jest wyłączona.

Lunatykowanie jest niebezpieczne

Zdarzają się niebezpieczne sytuacje a nawet śmiertelne (samobójstwa, zabójstwa).

Gdy zaczynamy kontaktować się z taką osobą możemy mieć wrażenie, że jest świadoma. Jeśli to możliwe powinniśmy łagodnie do niej mówić i zaprowadzić ją z powrotem do łóżka.

Nie rozmawiaj z lunatykiem, nie wyciągaj z takich konwersacji żadnych wniosków, ponieważ nie wiadomo co jest prawdą, a co kłamstwem. 

Jeśli w czasie lunatykowania osoba obudzi się to zazwyczaj jest zakłopotana, zawstydzona swoim zachowaniem, ponieważ nie pamięta tego co robiła. Nie ma pojęcia dlaczego i jak znalazła się w danej sytuacji.

Czas lunatykowania może być krótki (parę minut) lub trwać powyżej pół godziny i więcej.

Ogólnie twierdzi się, że dziecko z wiekiem wyrasta z lunatykowania. Temat ten nie jest zbadany i nie wiemy czy lunatykowanie nie ma związku z ewentualnym stanem psychicznym danej osoby. Czy nie wiąże się z późniejszym obciążeniem psychicznym, pociągiem do okultyzmu czy innych problemów natury psychicznej.

Lunatykowanie jest niebezpieczne dla lunatyka, jak i dla osób trzecich. Może kogoś uderzyć, zranić, być agresywny, dostać szału/ataku psychicznego. W takich stanach, lunatykowi bardzo trudno jest wrócić do świadomości. Najpierw musi się uspokoić.

Czy lunatyzm powodują choroby cywilizacyjne?

Spotkałam się z takimi opiniami że na przykład astma, migrena, refluks żołądkowy…powodują lunatyzm.

U dzieci występuje częściej ponieważ ich ośrodkowy układ nerwowy nie osiągnął jeszcze pełnej dojrzałości.

Jak się ją diagnozuje?

Wyłącznie na podstawie wywiadu zebranego od osób bliskich lunatykowi. Relacjonują oni co widzą, co osoba ta robi w trakcie nocnej aktywności (lunatykowania).

Lunatyk nic nie pamięta, więc nie może nic opowiedzieć.

Badania laboratoryjne i lekarskie nie pokazują żadnych odchyleń.

Czasami wykonuje się badanie polisomnograficzne, czyli ciągły zapis snu osoby lunatykującej.

Jakie  przyczyny lunatyzmu wyróżnia medycyna?

• Genetyczne ( jeśli u jednego z rodziców występowało w przeszłości).

• Środowiskowe: gorączka , stres, brak snu, niedobór magnezu, zatrucie alkoholem, leki (uspakajające, nasenne, w leczeniu alergii).
• Fizjologiczne: gorączka, astma, napady padaczki, zaburzenia psychiczne, refluks żołądkowo – przełykowy, ciąża, menstruacja, zwiększone zakwaszenie krwi wynikające z osłabionego oddychania.

Jak należy postępować z lunatykiem?

Musimy zrobić wszystko co możliwe, żeby zapewnić osobie lunatykującej bezpieczeństwo. Według prawa osoba, która wykonuje wszelkie czynności w tym agresywne podczas lunatykowania jest niepoczytalna tzn. nie rozumie znaczenia popełnionych czynów oraz nie jest w stanie ich odtworzyć, aby samemu kierować swoim postępowaniem podczas lunatykowania.

Jak ochronić osobę?

•  powinniśmy zabezpieczyć ją przed urazem, upadnięciem, skaleczeniem się.
•  powinniśmy pozamykać okna, drzwi, zainstalować zamki, usunąć wszelkie przeszkody wokół łóżka,
•  usunąć ostre przedmioty,
•  pamiętać o higienie snu (przewietrzony pokój, przyciemniony, nie oglądać tv przed snem, wyciszyć się).
•  godzinę przed snem wypić ciepłe mleko lub herbatkę ziołową,
•  wyeliminować wszelkie czynniki mogące wywołać lunatyzm (gorączka, alkohol, nerwy, zły stan psychiczny).
•  dopilnować aby dzieci, osoby dorosłe wysypiały się gdyż przemęczenie może wyzwolić lunatykowanie.

Nie powinniśmy budzić osoby podczas lunatykowania, gdyż może to spowodować jej opór lub gwałtowne reakcje.

Czy leczyć lunatyzm?

Medycyna traktuje lunatyzm, jak chorobę. Zazwyczaj podaje się pacjentowi leki wyciszające/antydepresyjne człowieka.

Gdy lunatyzm się nasila i staje się zagrożeniem dla lunatykującego jak i otoczenia, podawane są coraz silniejsze leki. Innymi słowy medycyna nie radzi sobie z wyleczeniem lunatyzmu. Traktuje osobę, jak chorą psychicznie. Dlatego tak ważne jest już na wczesnym etapie lunatykowania, odpowiednio zająć się osobą czy dzieckiem. Należy z nią dużo rozmawiać, zapewnić jej komfort psychiczny, nie wywierać na niej żadnej presji. 

Do dziś naukowcy nie mogą wyjaśnić w jaki sposób osoba może wstawać, chodzić i robić różne czynności będąc tego całkowicie nieświadomą. Dlatego nie oddawaj dziecka z całkowitą ufnością lekarzom, ponieważ oni nie mają leku na lunatyzm. Należy samemu pozytywnie oddziaływać na dziecko, aby lunatyzm nie zamienił się w poważne choroby psychiczne, które ujawnią się w wieku późniejszym.

Być może lunatyzm jest wołaniem dziecka o pomoc.

. .  Marta Brzoza

Photo credit: Agnes_F / Foter / CC BY-ND